Jak uzyskać uchylenie zarządzenia o wykonaniu kary pozbawienia wolności?

adw. Katarzyna Florczak-Keller

Zarządzenie przez sąd wykonania kary pozbawienia wolności nie zawsze skutkuje odbyciem tej kary przez skazanego.

Jak to uzyskać? Czy prawo przewiduje jeszcze jakąś szansę?

Jak powszechnie wiadomo, sądy stosują środek probacyjny w postaci warunkowego zawieszenia wykonania kary, przy czym w znakomitej większości przypadków dotyczy to kary pozbawienia wolności. Zastosowanie dobrodziejstwa “zawieszenia wykonania kary” jest równoznaczne z poddaniem skazanego istotnej próbie, podczas której skazany może wykazać, iż szanuje panujący porządek prawny, a popełnienie przestępstwa miało w jego życiu charakter incydentalny. Osoba, wobec której zastosowano dobrodziejstwo warunkowego zawieszenia wykonania kary, musi zawsze mieć na uwadze, iż w przypadku zaistnienia pewnych przesłanek sąd jest w mocy zarządzić wykonanie kary, przy czym ustawa precyzyjnie wskazuje, w jakich sytuacjach może bądź musi to nastąpić.

Sąd decyduje o wykonaniu kary pozbawienia wolności wydając postanowienie, na które przysługuje środek zaskarżenia. Jeśli skazany nie zaskarży takiej decyzji, postanowienie się uprawomocni co automatycznie skutkuje podjęciem kroków zmierzających do niezwłocznego osadzenia skazanego w warunkach izolacji penitencjarnej. Oczywiście z powyższą chwilą przymusowe doprowadzenie skazanego do odpowiedniego zakładu karnego jest wysoce prawdopodobne w każdej chwili.

Trzeba mieć na uwadze, iż przywilej “zawieszenia wykonania kary” związany jest zwykle z nałożeniem na oskarżonego przez sąd dodatkowych obowiązków i środków karnych. Środki karne wymienione są w artykule 39 Kodeksu karnego, a należą do nich między innymi obowiązek naprawienia szkody albo zakaz prowadzenia pojazdów.

Obowiązki ściśle związane z okresem próby przy warunkowym zawieszeniu wykonania kary także precyzuje Kodeks karny.

Przepisy kodeksu karnego ustanawiają, iż sąd zawieszając wykonanie kary, może zobowiązać skazanego do:

1) informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby,
2) przeproszenia pokrzywdzonego,
3) wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby,
4) wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu,
5) powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,
6) poddania się leczeniu, w szczególności odwykowemu lub rehabilitacyjnemu, albo oddziaływaniom terapeutycznym,
7) uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych,
8) powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,
9) powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób,
10) opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym,
11) innego stosownego postępowania w okresie próby, jeżeli może to zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa.

Żaden z obowiązków nałożonych przez sąd nie powinien być bagatelizowany. Zagrożenie jest poważne. Niewywiązanie się przez skazanego z nałożonych obowiązków może realnie skutkować zarządzeniem wykonania kary. Jak pokazuje praktyka, nie sposób wykluczyć sytuacji, w której sąd niezasadnie stwierdza, iż skazany nie wywiązał się z obowiązku bądź też wywiązanie się następuje już po uprawomocnieniu się postanowienia o wykonaniu kary pozbawienia wolności, z przyczyn przez skazanego niezawinionych. Osoba, której grozi w takich okolicznościach wykonanie kary, ma możliwość podjęcia szeregu dopuszczalnie prawnych działań, m.in. może skierować do sądu dobrze umotywowany wniosek o odroczenie wykonania kary.

Celem niniejszego artykułu jest jednak przedstawienie alternatywnej drogi, zmierzającej do uchylenia decyzji o zarządzeniu wykonania kary.

Postanowienie o zarządzeniu wykonania kary sąd wydaje w ramach postępowania wykonawczego. Kodeks karny wykonawczy w przepisie artykułu 24 §1 stanowi, że jeżeli ujawnią się nowe lub poprzednio nieznane okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia, sąd może w każdym czasie zmienić lub uchylić poprzednie postanowienie zarządzające wykonanie kary. W zakresie pojęcia “nowych lub poprzednio nieznanych okoliczności” mieści się oczywiście wykonanie jednego z obowiązków nałożonych przez sąd w wyroku skazującym za przestępstwo.
Skazany, który chciałby powołać się na treść tego przepisu, powinien skierować do sądu dobrze przygotowany i umotywowany wniosek, w którym szczegółowo wykaże, iż w odniesieniu do jego osoby wystąpiły “nowe lub poprzednio nieznane okoliczności”, np. że naprawił szkodę, czego wcześniej nie mógł zrobić z powodu braku środków pieniężnych. Wniosek powinien zawierać dokładne, należyte uzasadnienie oraz winien wskazywać dowody na poparcie zawartych w nim twierdzeń (np. potwierdzenie dokonania wpłaty na rzecz pokrzywdzonego przestępstwem albo np. poświadczenie podjęcia terapii). Wniosek należy skierować do sądu, który podjął decyzję o zarządzeniu wykonania kary (powyższe wynika z treści przepisu artykułu 3 §1 Kodeksu karnego wykonawczego). Możliwość złożenia takiego pisma nie jest ograniczona terminem. Sąd może podzielić argumentację skazanego i zdecydować o uchyleniu wcześniej wydanego postanowienia o zarządzeniu wykonania kary.

Z uwagi na szeroki katalog środków karnych oraz obowiązków związanych z okresem próby nie sposób opisywać w tym miejscu szczegółowych okoliczności, które mogą przemawiać za uchyleniem postanowienia o zarządzeniu wykonania kary. Każda sprawa ma indywidualny rys i dopiero po analizie stanu faktycznego można odpowiedzieć na pytanie o argumenty, które powinny zostać przedstawione sądowi, tak aby przekonać sąd w indywidualnej sprawie. Istotne jest, iż istnieje prawnie dopuszczalna możliwość dla uchylenia postanowienia o zarządzeniu wykonania kary, z której skazani korzystają stosunkowo rzadko.

Szeroki zakres zastosowania przepisu artykułu 24 §1 Kodeksu karnego wykonawczego powinien sprzyjać częstszemu sięganiu po ten instrument prawny, zwłaszcza w obliczu realnego zagrożenia pozbawieniem wolności w warunkach penitencjarnej izolacji.

powrót do publikacji sprawdź naszą ofertę